“Kânun”un tarih içindeki gelişimi :
“Kânun”un bazı kaynaklara göre büyük Türk bilginlerinden FARABİ (870-950) tarafından icat edildiği söylenmektedir, aynı kaynaklar FARABİ’nin “Kânun”üzerinde çeşitli değişiklikler yaptığını da öne sürmektedir. Ancak, antik çağda Mısır ve Sümerliler tarafından kullanıldığını gösteren bazı tarihi belgelerden başka eski bir Arap rivayetine göre de “Kânun”u, İbn-i Hallegan’ın icat ettiği ve bu bilginin Horasanlı Bermek ailesinden olup Musul’un Türklerle meskun İrbil şehrinde doğduğu söylenmektedir. Bir efsaneye göre de : Bir ağacın üzerinde ölen kuşun, ağacın dallarından aşağıya sarkan kurumuş bağırsaklarının rüzgarın etkisiyle çıkardığı seslerden esinlenerek “Kânun”un
bulunduğu söylenir. Evliya Çelebi seyahatnamesinde, “Kânun”un meşhur üstadlardan Ali Şah tarafından icat edildiğini ve Revanlı Mirza Haydar Bey ile Cağalazade Mustafa Bey’in “Kânun”hakkında bilgi sahibi olduklarını yazar
Kanun imalatına sırasıyla;
3.8,4.0,39.05 ölçülarinde arkalık (gürgen,ceviz), 4.0,1.6.25.05 ölçülarinde kısa ön kenar (gürgen ceviz), 4.0,1.6,86.05 ölçülerinde uzun yan kenar (çam)`ın birbirine montajı ile başlanır daha sonra burgu tahtası (ıhlamur) uzun yan kenar ve kısa yan kenara iyi bir geçme ile alıştırılır.iç köprüsü arkalıktan 11 cm deri aralığı bırakılarak takılır (çam), deriyi aralıklarını dört eşit parçaya bölen deri altı çıtaları yerine takılır (gürgen,ceviz).
Kanunun arka kapağı genelde kontraplak üzerine kanun motiflerine uygun kaplama preslenerek hazırlanır,hazırlanan bu arka kapak yerine alıştırılarak yapıştırılır.
Genelde iki adet zıt masif ağaçlarla hazırlanan yan işlemeleri ( muhun, venge, abanoz, akça ) kanun`,un ön ve arka kısmına yapıştırılarak üst ses tablosuna başlanır,çınar veya çam (köknar, ladin) ağacından olan ses tablosu yaklaşık 3.5 mm kalınlığında olur üst kısmında işlemeleri ve üç adet büyük üç adet küçük kafesleri vardır bunlarda yerine takıldıktan sonra ses tablosunun altına gelen ses sisteminin bir parçası olan iki adet ana direklerin zıttına yaklaşık oniki adet yan direkleri (çam) alıştırılarak yapıştırılır ve üst ses tablosuda kanunun üzerine yapıştırılır.
Köşe filatosu ( venge, mahun, akça ) adı verdiğimiz kanunu çepe çevre saran flatoları freze yardımı ile açılarak yerine takılır,temizlendikten sonra kanun sazında önemli bir yeri olan deri çok az ıslatılarak yerine yapıştırılır.Derinin üzerine gelen flatolarıda yerine yapıştırılır.
Çarş. Nis. 15, 2009 3:40 pm
