Yengeç,
on bacaklılar (Decapoda ) takımından
Brachyurainfra takımını oluşturan kabuklu türlerin ortak adı. Tipik olarak çok
kısa bir kuyrukları vardır, karın ise toraksın altına gizlenmiştir.
Genellikle kalın bir
dış iskelete sahiptirler ve bir çift
kıskaç ile donatılmışlardır. Yengeçler tüm dünya okyanuslarında bulunurken ;ayrıca birçok çeşit
tatlısu ve karada yaşayan türü de vardır. Yengeçlerin boyutları sadece birkaç mm olan
bezelye yengeçi ile bir bacağının boyu 4 metreye kadar çıkabilen
Japon örümcek yengeçi arasında değişiklik gösterir.
AnatomisiYengeçlerin beş çift
bacaklarıvardır. Bunların ilki bir çift kıskaç ile modifiye edilmiştir ve
hareket etmek için kullanılmazlar. Birkaçı dışında her yengeçte,
karın sefalotoraksın altında gizlenmiştir.
Yengeçler yan yan yürür çünkü bacakları sadece bu yöne doğru bükülür.
kaslar da çifter çifter çalışır. Bu kaslardan biri bacağı sadece çeker,
ve yeniden uzayabilmek için antagonistik bir başka kasın devreye
girmesine bağımlıdır. Ayrıca bu yürüme tarzı, suyun yoğunluğu ile de
ilgili olabilir. su, havadan yaklaşık 830 kat daha yoğun bir yapıya
sahip. Viskozitesi (akışkanlık) ise havanınkinin 60 katı kadar. Bu
durum suda yaşayan canlıların, destekleyici iskelete, karada yaşayan
canlılar kadar ihtiyaç duymadığını gösteriyor. Örneğin bu yüzden, büyük
bir örümcek yengeci su dışında ayakta duramayıp çökebilir. bununla
birlikte, suyun içinde hareket etmek, yine suyun yoğunluğundan dolayı
havaya göre çok daha zor. bir yengecin vücudunun yanlara doğru
sivrileşen bir yapıda olduğu düşünülürse, onun bu yönde yürümesi çok
daha kolay olacaktır. (balıkların vücutlarının da yüzdükleri yöne doğru
yassılaşmış yapıda olduğunu hatırlayalım. bu vücut yapısı sayesinde,
suyu yararak ilerlemiş olurlar ve daha az dirençle karşılaşırlar.)
Çoğu yengeçler açık olarak seksüel
dimorfizmgösterirler ve kolayca cinsiyetleri ayrılabilir. Toraksın altında kalan
karın bölgesi erkeklerde daha dardır. Dişilerde ise karında çok sayıda
pleopod vardır ve açık olarak daha geniştir.
[1].Bu durum
döllenmiş yumurtanın dişi yengeç tarafından taşınması ile bağlantılıdır.(tüm
pleocyematesda görüldüğü gibi).
Yemek kültürü [değiştir]Yengeçler hem otçul hem de etçildir ve genellikle
su yosunları ile beslenirler
[2].Ayrıca yetenekleri ve türlerine göre
yumuşakçalar,
solucanlar, diğer kabuklular,
mantarlar,
bakteriler ve
tortulargibi diğer besinleri de yerler. Çoğu yengeçler için bitkisel ve
hayvansal kaynaklı karışık beslenme hızlı gelişim ve uygun bir vücut
yapısı oluşumu için gereklidir.
[3][4].
Yengeç avcılığı [değiştir]
Yemeklik yengeçler
Fionnphort,
İskoçyadaki balıkçılar tarafından ayrıştırılıyorlar
Yengeçlerin 1½ milyon
tonun üzerinde parekende pazarlama miktarı ile tüm dünyada avlanan tüm deniz
eklembacaklıları arasında % 20 lik bir payı vardır. Bu toplam içindeki bir tür ise tüm oranın ellide birini teşkil eder:
Portunus trituberculatus. Diğer önemli türler ise;
Portunus pelagicus,
Chionoecetes cinsinin pek çok üyesi, mavi yengeç (
Callinectes sapidus),
Charybdis spp.,
Yenebilen yengeç|Cancer pagurus, Dungeness yengeçi (
Cancer magister) ve
Scylla serratadır ve herbiri yıllık olarak 20,000 tondan fazla yakalanır;
[5].
Sınıflandırma [değiştir]Yengeçlerin evrimi vücutlarının sağlamlığı ve karınlarının küçülmesi
ile karakterize olmuştur. Diğer gruplar da karsinizasyon süreci yaşamış
olsalar da bu yengeçlerde daha belirgindir. Yengeçlerde karnın en son
oynak kısmı aktif değildir,
uropodlar yoktur ve muhtemelen küçülen karnı göğüs kemiğine karşı dik durumda tutmak için kullanılan küçük organlara dönüşmüştürler.
[6].
Çoğu eklem bacaklılarda
gonoforlar (üreme organları)
bacaklarda bulunur. Yaklaşık 850 tür
[7] yengeç tatlısu yahut da yarı karasal türlerdir ve dünyanın
tropikve yarı tropik bölgelerinde bulunurlar. Bunların geçmişte yakın
ilişkili gruplar olduğu düşünülürdü ancak şimdilerde eski dünyadakiler
ve yeni dünyadakiler olmak üzere en az iki ayrı ve bağımsız tür
oldukları düşünülmektedir.
[8].
Salı Nis. 14, 2009 5:15 pm
